Algemene informatie over schimmel

Onder schimmel worden filamentvormende schimmels verstaan. Het geheel van de filamenten wordt het schimmelmycelium genoemd, dat de eigenlijke schimmel als organisme vertegenwoordigt. Om het organisme in stand te houden, groeien in bepaalde situaties sporendragers uit het mycelium. Afhankelijk van het geslacht en de soort, dragen deze enkele tot duizenden sporen. De sporen komen vrij in de kamerlucht en bereiken met luchtstromen andere oppervlakken. Daar wachten ze op gunstige omstandigheden, ontkiemen en vormen een nieuw schimmelmycelium, dat op zijn beurt sporendragers vormt, enzovoort.

Eerst en vooral heeft schimmel vocht nodig. De andere noodzakelijke factoren zoals licht, zuurstof, voedingsstoffen, ph-waarde, enz. zijn meestal optimaal of tenminste voldoende aanwezig in onze leefgebieden. Daarom is vocht de beperkende en dus belangrijkste factor.

Schimmelvorming

Schimmel komt overal voor omdat het een noodzakelijk onderdeel is van de levende natuur. Als saprofyt breken schimmels bijvoorbeeld organisch materiaal af (dode planten, bomen, enz.) en geven zo hun voedingsstoffen af aan de bodem, die weer kunnen worden gebruikt door groeiende planten.

Binnen wordt schimmel meestal aangetroffen op voedsel (kaas, brood, worst, drank). Maar het komt ook voor op andere organische materialen zoals acrylkit in de badkamer, op kunststoffen, textiel en zelfs op ruiten. Daar heeft het mengsel van luchtvochtigheid, vetzuren (kookdampen) en huisstof een voldoende voedingsbodem gecreëerd.

Schimmel in de woning?

Schimmel in huis!? Hoe nuttig schimmel in de natuur ook is, in huis kan het de gezondheid belasten. Afhankelijk van het soort vochtschade en de oorzaak ervan, groeit het ofwel zichtbaar op de muren of verborgen achter lambrisering en behang.

Binnen, vooral in de woon- en slaapkamer, mag een bepaalde concentratie schimmelsporen in de kamerlucht niet worden overschreden. Schimmelsporen en -hyfen kunnen namelijk allerlei ziekten veroorzaken.

Dit zijn bijvoorbeeld constante vermoeidheid, jeukende of brandende ogen, luchtwegklachten en zelfs bronchiale astma. Maar ook chronische uitputting, darmziekten en andere symptomen worden inmiddels door medische deskundigen toegeschreven aan een mogelijke besmetting van de binnenlucht met schimmelsporen.

Vochtig muurbehang als gevolg van onvoldoende ventilatie van de ruimten, verkeerd verwarmingsgedrag, structurele of materiële koudebruggen, evenals bouw- en waterschade zijn de meest voorkomende oorzaken van schimmelaantasting in woonruimten.

Het echte probleem van schimmel, afgezien van de schade aan de aangetaste materialen, is de manier waarop schimmel zich voortplant. Het plant zich voort door de vorming van sporen in de lucht. Soorten als Aspergillus of Penicillium laten er miljoenen los in de (kamer)lucht. Bij andere soorten hechten de sporen zich aan een slijmmatrix en komen ze pas bij het drogen van de schimmel slecht of in relevante hoeveelheden vrij (dit is bijzonder belangrijk om in gedachten te houden bij droogmaatregelen). Samen met de kamerlucht worden deze schimmelsporen door mensen ingeademd en kunnen ze allergieën, huiduitslag, astma en andere lichamelijke symptomen veroorzaken.

Vermoeden van schimmel?

Als u vermoedt dat uw flat of pand besmet is met schimmel, kunnen wij besmetting met schimmel opsporen of uitsluiten door een vocht- en schimmelonderzoek. Vermoedens zijn altijd een muffe geur of verkleuring van de muuroppervlakken. Afhankelijk van de oorzaak kan de uitvoering van eenvoudige maatregelen al voorkomen dat de plaag zich uitbreidt en zich op lange termijn opnieuw vormt.

Schimmels zijn zeer zuinig wat hun milieuomstandigheden betreft. De cellulose in het behang, de koolstof van de siliconen afdichtingen op de rand van het bad, de zeepresten in de tegelvoegen van de douche dienen als voedsel voor hen. Zelfs het beetje stof dat na verloop van tijd op muren en ramen neerslaat, is voldoende als bron van voedingsstoffen. Schimmel heeft geen licht, geen warmte en nauwelijks zuurstof nodig!

Maar wat het wel nodig heeft is vocht! Daarom moet deze belangrijkste factor worden geëlimineerd!

Schimmel wordt soms aangetroffen in combinatie met bacteriën, meestal actinomyceten. Aangezien bacteriën meer vocht nodig hebben om zich te ontwikkelen, vermenigvuldigen zij zich meestal niet bij vochtschade door condensatie, maar wel bij lekkage van waterleidingen of een voortdurende instroom van vocht van buitenaf, bijvoorbeeld een onvoldoende vochtscherm op buitenmuren. Net als sommige schimmels produceren bacteriën ook toxische stofwisselingsproducten die zij in de binnenlucht afgeven en zo bijdragen tot extra vervuiling van de lucht die wij inademen.

Giftigheid (toxiciteit) van schimmel

Concrete uitspraken over de gezondheidseffecten van schimmel op de mens zijn momenteel niet mogelijk. Het pathogene potentieel van de afzonderlijke schimmelsoorten is te verschillend, de gevoeligheid van de bewoners te heterogeen.

Bovendien zijn alleen bepaalde soorten schimmels in staat schimmeltoxinen (mycotoxinen) te vormen en in de binnenlucht af te geven. Het tijdstip en de hoeveelheid, en vooral de noodzakelijke kamer- klimaatparameters, waarbij mycotoxinen worden gevormd, zijn vaak onvoldoende bekend.

De bekendste is de groep van de zogenaamde aflatoxinen, die als kankerverwekkend zijn ingedeeld. Het zijn deze schimmeltoxinen en andere stofwisselingsproducten die bij bewoners kunnen leiden tot lichamelijke symptomen zoals hoofdpijn, diarree, gebrek aan concentratie, enz.

Sommige schimmels kunnen infecties veroorzaken (bv. Aspergillus flavus, A. fumigatus) en onder bepaalde omstandigheden ook het menselijk organisme beschadigen (aspergillose). Andere schimmels kunnen dit alleen doen als ze bij mensen op een zeer zwak immuunsysteem stuiten, zoals bijvoorbeeld het geval is na orgaantransplantaties.

Bovendien hebben alle soorten schimmels een min of meer sterk allergeen potentieel, wat een belangrijke factor is bij de ontwikkeling van astma.

In geval van vermoeden is het daarom zinvol een schimmelmeting uit te voeren in de flat, met name de slaapplaats.